فرآيندهای توليد روغن های پايه
فرآيندهاي توليد روغن هاي پايه
امروزه فرآيندهاي متعددي براي ساخت و بهبود كيفيت روغنهاي پايه مورد استفاده قرار ميگيرد كه ذيلا توضيح مختصري در باره مهمترين اين روشها ذكر مي گردد.
۱ – استخراج با حلال :
در اين روش با استفاده از حلالهايي مانند فنل، فورفورال و يا N-Methyl-۲- Pyrrolidone) NMP) اقدام به جداسازي تركيبات آروماتيكي موجود در روغن مينمايند. اين عمليات موجب افزايش پايداري روغن در مقابل اكسيداسيون، بهبود رنگ و ظاهر روغن، افزايش شاخص گرانروي و افزايش سازگاري روغن با لاستيكها ميگردد. در مرحله بعدي پالايش، جهت جداسازي مواد پارافينيك خطي درشت ملكول كه به آنها پارافين وكس نيز گفته ميشود برش روغني را با مخلوطي از حلالهايي مانند تولوئن و MEK يا MIBK مجاور نموده و با سرد كردن مخلوط و استفاده از فيلتر، درصد بالايي از تركيبات پارافينك خطي درشت ملكول را جدا مينمايند. اين عمل موجب بهبود خواص در سرماي روغن ميگردد. روشهاي جديدتري نيز جهت بهبود خواص در سرماي روغنهاي پايه و حذف تركيبات پارافينيك خطي درشت ملكول وجود دارد كه ميتوان به روش واكسزدايي كاتلايتيك اشاره نمود كه يك فرآيند كاتلايزاسيون شيميايي براي تبديل مواد واكسي به ايزوپارافينها ميباشد. اين روش منجر به افزايش تركيبات با نقطه ريزش پايينتر (جاري بودن بهتر در دماي پايين) و محصولي با شاخص گرانروي بالاتر و به طور كلي محصولي با ويژگيهاي بهتر ميشود. در پالایشگاه نفت سپاهان از فرآیند استخراج با حلال فورفورال استفاده می گردد.
۲ – تصفيه با هيدروژن :
اساس اين روش بر مبناي هيدروژناسيون برش روغني در مجاورت كاتلايزور و فشار و دماي بالا ميباشد. بسته به نوع فرآيند بكار گرفته شده، كيفيت محصول بدست آمده متفاوت ميباشد. با توجه به شرايط عملياتي، روش هيدروژناسيون راميتوان به سه فرآيند مجزا تقسيم كرد:
- Hydrofinishing يا تصفيه با هيدروژن كه فرآيند ملايمي است كه موجب حذف مقدار كمي از تركيبات گوگردي و نيتروژن موجود در برش روغني و بهبود ظاهر، رنگ، بو و پايداريUV روغن و تا حدي بهبود خواص پايداري در مقابل اكسيداسيون و حرارتي روغن و همچنين بهبود در خواص جدا پذيري از آب (Demulsibility) و آزاد سازي هوا (Air Release) در رغن پايه ميگردد.
- Hydrocracking يا شكست ملكولي با هيدروژن كه در اين فرآيند با اعملا فشار و دماي بسيار بالاتر نسبت به روش Hydrofinishing ضمن حذف تركيبات ناخواسته حاوي گوگرد، نيتروژن و اكسيژن، موجب اشباع پيوندهاي دوگانه و تجديد ساختار بعضي ملكولهاي هيدروكربني موجود در برش روغني ميگردد.
- Hydroisomerization يا ايزومريزاسيون با هيدروژن كه در اين فرآيند، ملكولهاي درشت ملكول خوراك اوليه كه معمولا پارافين وكس ميباشند تحت فشار و دماي بسيار بالا شكسته شده و به ملكولهاي سبك دلخواه تبديل ميگردند.