ویسکوزیته یا گرانروی روغنها
ویسکوزیته یا گرانروی ، یک مشخصه فیزیکی سیالات است ، که به مقاومت آنها در برابر جریان یافتن بستگی دارد . به طور مثال آب دارای ویسکوزیته پایین و عسل دارای ویسکوزیته بالایی است ، ویسکوزیته مایعات تابعی است از دما ، بدین معنا که با افزایش دما ویسکوزیته کم و با کاهش دما ویسکوزیته افزایش می یابد. ویسکوزیته در مورد روغن به طور عامیانه ، با نام وزن نیز شناخته می شود
روغنها با ویسکوزیته های مختلف برای شرایط آب و هوایی مختلف تولید می شوند استفاده از روغن با ویسکوزیته بالا در زمستان؛ روانکاری موتور را تا زمان گرم شدن به تاخیر انداخته و در این مدت روغن به تمامی قسمتهای موتور نخواهد رسید ، همچنین استفاده از روغن با ویسکوزیته پایین در تابستان نیز باعث سایش قطعات موتور می گردد . پس انتخاب ویسکوزیته مناسب برای روغن موتور یک خودرو ، کاملا تابع شرایط آب و هوایی است ، که البته اخیرا وجود روغنهای چهار فصل ( Multi Grade ) یا همان چند ویسکوزیته ، نیاز به تغییر روغن ، به نسبت تغییر فصل یا شرایط آب و هوایی را تا حدودی بر طر ف نموده است ، اما استفاده از تنها یک نوع روغن چهار فصل از نوع مینرال برای تمامی فصول نیز با توجه به دلایلی که در ادامه توضیح داده خواهد شد ، پیشنهاد نمی شود.
|
|
انجمن مهندسین خودرو
( SAE ) برای راحتی کار ، میزان ویسکوزیته روغنها را بوسیله یکسری اعداد ، طبقه بندی نموده . این طبقه بندی برای روغن موتور بین ۰ تا ۶۰ می باشد . روغن های تابستانی که در دماهای بالا از غلظت کافی برخوردار هستند ، اعداد ویسکوزیته ای در حد ۳۰ تا ۶۰ داشته ( هر چه هوا گرمتر باشد ، باید از روغن با عدد ویسکوزیته بالاتر استفاده شود ) و روغن موتور های زمستانی که در دماهای پایین براحتی جریان می یابند ، اعداد ویسکوزیته ای ما بین ۰ تا ۲۵ را داراهستند (هر چه هوا سردتر باشد ، باید از روغن با عدد ویسکوزیته پایین تر استفاده شود). برای تشخیص راحت تر عامه بعد از عدد ویسکوزیته روغنهای زمستانی حرف W درج می گردد که مخفف
Winter می باشد ، همچنین بدلیل آنکه این طبقه بندی توسط
Society of Automotive Engineers ابداع شده ، همیشه قبل از درج عدد ویسکوزیته مخفف نام این انجمن ( SAE ) نیز نوشته میشود .
روغنهایی که تنها دارای یک ویسکوزیته می باشند، تک ویسکوزیته نام دارند، اما روغنهایی که در سالهای اخیر با کمک علم شیمی و با افزودن پلیمر به روغن پایه تولید می شوند، توانایی داشتن ویسکوزیته های مختلف در دماهای مختلف را دارا هستند، این امر باعث می شود روغن در تمامی شرایط آب و هوایی از غلظت لازم برخوردار باشد، که این امر علاوه بر افزایش عمر موتور، تا حدی باعث کاهش مصرف سوخت نیز خواهد شد، از همین رو روغنهای تک ویسکوزیته در حال از رده خارج شدن می باشند و تنها کاربرد این نوع روغنها در مورد خودروهای سواری، برای موتور خودروهای Race می باشد که دارای Heater یا گرم کن روغن میباشند.
کد SAE در روغنهای چهار فصل به صورت دو جزئی است، که عدد اول که به همراه حرف W می باشد، مربوط به پایین ترین ویسکوزیته آن روغن و عدد دوم معرف بالاترین ویسکوزیته آن روغن است. اما همانطور که ذکر شد، روغنهای چند ویسکوزیته بواسطه افزودن پلیمر به روغن ساخته می شوند، این پلیمرها به روغن اجازه می دهند تا در دماهای مختلف ویسکوزیته های مختلفی داشته باشد، در هوای سرد پلیمرها در خود جمع شده و باعث جریان یافتن راحت تر روغن می گردند و در گرما نیز پلیمرها شروع به باز شدن به صورت زنجیره های بلند نموده و روغن غلیظ می گردد، اما این افزایش و کاهش ویسکوزیته تنها تا حد مشخص شده برای همان روغن است، مثلا یک روغن ۱۰W-۳۰ روغنی است با ویسکوزیته ۱۰ که در زمان گرم شدن ویسکوزته از ۳۰ نخواهد شد ؛ یعنی اگر مثلا این روغن در دمای ۱۰۰ درجه به ویسکوزیته ۳۰ برسد، در دماهای بالاتر نیز ویسکوزیته ای بیش از ۳۰ پیدا نخواهد کرد، که این امر بواسطه مقدار پلیمر افزوده شده برای دستیابی به عدد حداکثر۳۰ برای روغن ۱۰W-۳۰ میباشد .
آنچه که باید در استفاده از این نوع روغنها بخصوص در مناطق سردسیر مد نظر قرار گیرد، انتخاب روغن با کمترین فاصله ویسکوزیته است؛ بدین معنا که در زمستان با توجه به کمترین دمای منطقه سکونتتان و در تابستان با توجه به گرمترین دما، روغن مطلوب را انتخاب نمایید و
از استفاده از روغنهایی که از دماهای بسیار بالا تا دماهای بسیار پایین را شامل می شوند، بپرهیزید، چرا که پلیمرهای موجود در این نوع روغنها بسیار زیاد می باشند و این پلیمرها پس از مدتی شکسته شده و با رسوبات موجود در روغن ترکیب می شوند ، که این امر می تواند باعث چسبیدن رینگ و یا مشکلاتی از این قبیل شود
(ضرر استفاده از این روغنها در موتورهای دیزلی بیشتر است) ، روغنهای ۵W-۵۰ ، ۵W-۴۰ ، ۵W-۳۰ و ۱۰W-۴۰ با گستره ۲۵ تا ۴۵ تایی از این قبیل روغنها هستند
(روغنهای سنتتیک و نیمه سنتتیک از این قاعده مستثنی هستند). شاید بگویید روغن ۲۰W-۵۰ نیز روغنی است با گستره ۳۰ تایی ، مشابه ۱۰W-۴۰ ، اما چنین نیست ، چرا که ۲۰W-۵۰ از پایه سنگین تر ۲۰ شروع می شود و برای ویسکوز شدن و رسیدن به عدد ۵۰ نیاز به پلیمر بسیار کمتری دارد تا روغن ۱۰W-۴۰ که دارای پایه ۱۰ می باشد و باید توانایی رسیدن به عدد ۴۰ را دارا باشد . از اینرو ، روغنهای ۱۰W-۴۰ مینرال توسط کمتر خودروسازی توصیه می شود و حتی برخی کارخانجات استفاده از آنرا مساوی با خارج شدن خودرو از گارانتی می دانند .
پس تا آنجا که ممکن است در مورد روغنهای مینرال سعی کنید به نسبت شرایط آب و هوایی محل سکونتتان ، فاصله کمتری را بین دو عدد SAE انتخاب نموده و این را بدانید که هر چه ویسکوزیته زمستانی عدد کمتری باشد ، برای ویسکوز شدن و رسیدن به اعداد ویسکوزیته بالاتر نیاز به پلیمر بیشتری داشته و پلیمر زیاد نیز برای موتورخودروی شما مضر است .
با توجه به شرایط آب و هوایی اکثر نقاط ایران ، در بین روغنهای موجود در کشور (از نظر ویسکوزیته ) روغنهای ۲۰W-۵۰ برای دماهای بین ۱۰- تا ۴۰+ و ۲۵W-۵۰ برای دماهای بین ۵ - تا ۴۰+ دارای عملکرد مناسبی می باشند .(روغنهای ۲۵W-۵۰ و ۲۰W-۵۰ در گرمای تابستان دارای شرایط یکسانی هستند و فقط درشرایط سرد ، بین ۱۰- و حدود ۵ - ، ۲۰W-۵۰ بهتر جریان می یابد اما ۲۵W-۵۰ دارای پلیمر کمتری است) . البته بنا به دلایل بالا روغن ۲۰W-۴۰ برای زمستان انتخاب مناسب تری است ، اما متاسفانه این نوع روغن در کشورمان کمتر یافت می شود .
همچنین در صورتیکه در نقاط سردسیر کشور ، مانند آذربایجان یا چهار محال و بختیاری زندگی می کنید (دماهای زیر ۱۰- درجه سانتیگراد) و ناچار به استفاده از روغنهای با پایه زمستانی ۱۰ یا ۵ هستید ، حتما سعی کنید از روغنهای چند ویسکوزیته ای استفاده نمایید که عدد دومشان بیشتر از ۳۰ نباشد.